11η Συνάντηση
Σάββατο, 16 Δεκεμβρίου 2023
Ανάλυση λόγου και κοινωνική επιστημολογία
Φίλιππος Τεντολούρης
Επίκουρος Καθηγητής – ΠΤΠΕ, ΠΘ
Ελευθερία Τσέλιου
Καθηγήτρια – ΠΤΠΕ, ΠΘ
| Συντονισμός Μιχάλης Χριστοδούλου Επίκουρος καθηγητής ΠΤΔΕ – ΑΠΘ |
Αίθ 507, 12.00
Ανάλυση λόγου και κοινωνική επιστημολογία
Φίλιππος Τεντολούρης – Επίκουρος Καθηγητής (Γραμματισμοί & Διδακτική της Γλώσσας)
Ελευθερία Τσέλιου – Καθηγήτρια (Μεθοδολογία Έρευνας & Ποιοτικές Μέθοδοι)
Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης – Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Στην εισήγησή μας, παρουσιάζοντας μέρος ενός έργου σε εξέλιξη, υποστηρίζουμε ότι έννοιες της ανάλυσης λόγου (discourse analysis) θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη μελέτη του πώς πτυχές της αναπαράστασης της επιστημονικής γνώσης παράγονται και αξιολογούνται μέσω κοινωνικών και συλλογικών διαδικασιών, όπως έχει προταθεί στο πεδίο της κοινωνικής επιστημολογίας (social epistemology). Αρχικά, εστιάζουμε σε έννοιες από τις προσεγγίσεις της λογοψυχολογίας (discursive psychology) και της ανάλυσης συνομιλίας (conversation analysis), όπως η έννοια της επιστημικότητας (epistemics) που αναφέρεται στην κοινωνική οργάνωση της γνώσης και η έννοια της ρητορικής οργάνωσης του λόγου (rhetorics) που αφορά στο πώς επιχειρηματολογούμε σχετικά με την αλήθεια των ισχυρισμών γνώσης. Υποστηρίζουμε ότι οι έννοιες αυτές μπορούν να συνεισφέρουν στη μελέτη και κατανόηση του πώς επιστημολογικά ζητήματα γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο κειμένων από τοπικά, συνομιλιακά πλαίσια εκφοράς θεσμικού (institutional discourse) και επιστημονικού λόγου (scientific discourse). Στη συνέχεια, εστιάζουμε στην έννοια της διακειμενικότητας (intertextuality) -πώς τα κείμενα βασίζονται σε άλλα κείμενα- που έχει χρησιμοποιηθεί σε ποικίλες προσεγγίσεις της ανάλυσης λόγου, όπως στην κριτική ανάλυση λόγου (critical discourse analysis) και την κοινωνικο-ιστορική ανάλυση της γραφής (socio-historic analysis of writing). Υποστηρίζουμε ότι μπορεί να συνεισφέρει στην κατανόηση της εννοιολόγησης των επιστημολογικών παραδοχών προσεγγίσεων που αξιοποιούνται σε θεσμικά πλαίσια όπως η εκπαίδευση και χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα την ασαφή εννοιολόγηση του κριτικού γραμματισμού (critical literacy) σε διαφορετικές επιστημονικές κοινότητες. Τέλος υποστηρίζουμε ότι η περαιτέρω διασύνδεση της ανάλυσης λόγου με την κοινωνική επιστημολογία μπορεί να αποτελέσει έναν νέο προσανατολισμό στη μελέτη επιστημολογικών ζητημάτων.